Hội Chứng Tiết Hormon là gì?
Hội chứng tiết hormone chống bài niệu không thích hợp (SIADH – Syndrome of Inappropriate Antidiuretic Hormone) thường là nguyên nhân hàng đầu gây hạ nồng độ natri máu, phát sinh do việc tiết hormone ADH không đúng cách từ thùy sau tuyến yên hoặc từ ngoại tuyến yên.
Phân Loại SIADH
1. Hạ natri máu nhẹ
- Nồng độ Na huyết tương < 135 mmol/L.
- Chiếm 15-20% trường hợp SIADH tự nhiên và khoảng 7% trường hợp điều trị ngoại trú.
2. Hạ natri máu trung bình
- Nồng độ Na huyết tương < 130mmol/L.
- Phổ biến khoảng 1-7% trong trường hợp điều trị nội trú tại bệnh viện.
Tuy nhiên, gần đây, một đột biến trong receptor của vasopressin được xác định làm nguyên nhân của một dạng SIADH khác, mà trong đó đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn chẩn đoán SIADH, nhưng nồng độ ADH lại thấp hoặc không xác định được. Điều này đã đưa ra thuật ngữ “Hội chứng bài niệu không thích hợp” (Syndrome of Inappropriate Antidiuresis – SIAD). Tuy nhiên, do tình trạng này ít gặp, nên vẫn sử dụng thuật ngữ SIADH trong thực hành lâm sàng.
ADH (Arginin Vasopressin) và Chức Năng
ADH (hay arginin vasopressin-AVP) đóng vai trò quan trọng trong cơ chế cân bằng nước trong cơ thể. Nó được tiết từ thùy sau tuyến yên khi osmolality tăng và giảm thể tích trong mạch máu. Tại thận, ADH tăng tính thấm nước ở ống lượn xa và ống góp, làm tăng tái hấp thu nước. Sự tăng tiết ADH đi kèm với hạ natri máu hòa loãng (dilutional hyponatremia), do nước không được bài tiết ra ngoài như bình thường.
Nguyên Nhân Có Thể Xảy Ra SIADH
1. Tại Hệ Thần Kinh Trung Ương
– Giải phóng ADH quá mức, đái ra porphyril, chảy máu (hematoma/hemorrhage), tai biến mạch máu não, chứng mê sảng do nghiện rượu, hội chứng Guillain-Barre, chấn thương đầu, não úng thủy (hydrocephalus), nhiễm khuẩn (viêm màng não, viêm não, áp xe), khối u.
2. Do Thuốc
– Bromocriptin mesylat (bromocriptin), Carbamazepin (Tegretol), Chlopropamid, Clofibrat, Cyclophosphamid, Desmopressin (DDAVP), Ecstasy, Haloperidol (Haldol), Nicotin, Opiat, Oxytocin, Phenotiazin, Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs), Tricyclicantidepressants, Vinblastin, Vincristin.
3. Các Nguyên Nhân Khác
– HIV, nôn, các rối loạn thần kinh-tâm thần (tăng khát, tăng nhạy cảm của thận đối với ADH), đau, tình trạng sau phẫu thuật (truyền nước quá mức), ung thư (tiết ADH ngoài tuyến yên).
Kết Luận
Hội chứng tiết hormone chống bài niệu không thích hợp là một bệnh lý nghiêm trọng, và việc hiểu rõ nguyên nhân và phân loại giúp nâng cao chất lượng chăm sóc và điều trị cho bệnh nhân.