Co giật là tình trạng khi bệnh nhân trải qua sự cứng và co thắt bắp cơ mà họ không kiểm soát được, đồng thời có sự thay đổi trong nhận thức. Các cơn co thắt thường kéo dài từ 1 đến 2 phút và có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, không nhất thiết phải liên quan đến động kinh.
Nguyên Nhân của Co Giật
1. Động Kinh
– Hiệp hội Động Kinh mô tả động kinh như một trạng thái khi người bệnh trải qua nhiều cơn co giật. Động kinh xuất phát khi một nhóm tế bào thần kinh ở não phóng điện đột ngột, gây rối loạn và có thể dẫn đến cơn co giật. Có nhiều dạng động kinh, với mỗi loại đều có các triệu chứng khác nhau.
– Động Kinh Co Cứng Co Giật Toàn Thể (Tonic-clonic):
- Giai đoạn co cứng: Cơ bắp đột nhiên co lại khiến người bệnh ngất xuống và mất ý thức trong khoảng 10 – 20 giây.
- Giai đoạn co giật: Người bệnh trải qua cơn co giật liên tục trong khoảng 2 – 3 phút. Sau đó, cơ bắp giãn ra, họ mất cảm giác và không nhớ về sự kiện.
– Động Kinh Vắng Ý Thức (Absence):
- Người bệnh dừng lại đột ngột trong việc đang làm, nhìn chăm chú vào một điểm nào đó trong khoảng 30 giây. Sau đó, họ hồi phục ý thức và tiếp tục hoạt động mà không nhớ về sự kiện.
– Động Kinh Rung Giật Cơ (Myoclonic):
- Cơ bắp bị giật đột ngột một cách không kiểm soát ở một phần hoặc toàn bộ cơ thể, giống như cảm giác của một sốc điện.
– Các Dạng Động Kinh Khác:
- Co Cứng (Tonic), Co Giật (Clonic), Mất Trương Lực Cơ (Atonic), Cục Bộ Đơn Giản (Simple partial), Cục Bộ Phức Tạp (Complex partial).
2. Không Phải Do Động Kinh
– Một số cơn co giật không do động kinh có nguồn gốc từ tâm lý, xuất phát từ căng thẳng tinh thần hoặc cảm xúc. Các liệu pháp tâm thần như CBT có thể giúp kiểm soát các cơn co giật không do động kinh, nơi căng thẳng được coi là nguyên nhân.
3. Do Sốt
– Trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi có thể trải qua cơn co giật do sốt. Trong tình huống này, cần tìm đến bệnh viện ngay lập tức để xác định nguyên nhân và tránh biến chứng.
4. Do Thuốc
– Một số loại thuốc, như thuốc chống trầm cảm, chất kích thích và thuốc kháng histamine, có thể gây cơn động kinh và co giật. Tuy nhiên, trường hợp này rất hiếm.
5. Rối Loạn Vận Động Kích Phát (Paroxysmal Kinesigenic Dyskinesia)
– Một tình trạng hiếm gặp gây co giật sau các chuyển động đột ngột. Có thể có yếu tố di truyền.
6. Đau Nửa Đầu
– Người bị đau nửa đầu có thể trải qua cơn đau nửa đầu kèm theo co giật ngay sau đó.
Dấu Hiệu và Triệu Chứng của Co Giật
Người bệnh có thể thể hiện các triệu chứng như thiếu tỉnh táo, mất ý thức, mắt đảo ngược, mặt chuyển màu, thay đổi nhịp thở, co cứng cơ, và không kiểm soát được hành vi. Những triệu chứng này thường kéo dài từ vài giây đến vài phút và có thể đồng hành với sự cáu kỉnh hoặc giấc ngủ sâu.
Phương Pháp Điều Trị và Xử Lý Co Giật
Điều Trị Dựa Trên Nguyên Nhân
Đầu tiên và quan trọng nhất, khi phát hiện người bệnh bị co giật, cần tập trung vào việc ổn định tình trạng của họ trước khi xác định nguyên nhân cụ thể. Bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm và kiểm tra tiền sử bệnh án để đưa ra chẩn đoán chính xác và lên kế hoạch điều trị.
Ví dụ, nếu co giật xuất phát từ một bệnh liên quan đến nhiễm trùng, chấn thương đầu, hoặc biến chứng cấp tính của bệnh tiểu đường, phương pháp điều trị sẽ được xác định sau khi bác sĩ đã thu thập đủ thông tin. Trong một số trường hợp, điều trị có thể được thực hiện trong một lần nhập viện, trong khi các trường hợp nặng hơn có thể yêu cầu nhiều phiên điều trị.
Nếu co giật là hậu quả của việc sử dụng thuốc, việc điều chỉnh liều lượng hoặc thay đổi phương pháp điều trị có thể ngăn chặn các cơn co giật tái phát. Thuốc chống động kinh (AED) như Topamax (topiramate), Tegretol (carbamazepine), Lamictal (lamotrigine) hoặc Dilantin (phenytoin) thường được sử dụng để kiểm soát co giật. Ngoài ra, chế độ ăn ketogenic, kích thích thần kinh đáp ứng (thông qua cấy ghép điện trong não) và các phương pháp phẫu thuật như cắt ngang dưới màng cứng cũng là những phương tiện phổ biến trong điều trị co giật.
Xử Lý Khi Co Giật Đang Xảy Ra
Khi một người bị co giật, sự bình tĩnh và phản ứng chủ động là rất quan trọng. Dưới đây là các bước xử lý:
1. Không Đặt Gì Vào Miệng
– Tuyệt đối không đặt bất cứ thứ gì vào miệng người bệnh, vì điều này có thể làm tăng nguy cơ nghẹt thở.
2. Đặt Nằm Trên Mặt Phẳng Mềm
– Đặt người bệnh nằm trên một bề mặt phẳng, khô ráo và mềm.
3. Nghiêng Người Bệnh
– Nghiêng người bệnh có thể giúp họ dễ thở hơn trong lúc co giật.
4. Loại Bỏ Vật Dụng Nguy Hiểm
– Đảm bảo tất cả các vật dụng cứng và sắc nhọn như răng giả, dây chuyền được loại bỏ xa người bệnh để tránh tự làm mình bị thương.
5. Nới Lỏng Quần Áo
– Mở rộng cổ áo và nới lỏng quần áo quanh cổ để tăng cường dòng không khí.
6. Kiểm Tra Hồ Sơ Y Tế
– Kiểm tra hồ sơ y tế của người bệnh, bao gồm thuốc uống và thông tin về tình trạng sức khỏe.
7. Gọi Điện Thoại Cho Trung Tâm Y Tế:
– Liên hệ với trung tâm y tế để được hỗ trợ kịp thời và hướng dẫn cụ thể.
8. Ở Lại Bên Người Bệnh
– Ở lại bên cạnh người bệnh cho đến khi cơn co giật kết thúc và họ lấy lại ý thức.
Những biện pháp này có thể giúp giảm nguy cơ tai nạn và đảm bảo an toàn cho người bệnh trong thời gian co giật diễn ra.