Thấp khớp là gì?
Thấp khớp, còn được gọi là Rheumatoid Arthritis (RA) trong tiếng Anh, là một bệnh lý liên quan đến cơ bản và khớp. Đây là một loại bệnh tự miễn, xuất phát từ sự rối loạn của hệ thống miễn dịch trong cơ thể.
Cơ chế hình thành của bệnh xuất phát khi hệ thống miễn dịch không nhận diện kháng nguyên một cách chính xác, thay vào đó tấn công màng hoạt dịch và kích thích quá trình viêm. Khi đó, cấu trúc protein của khớp trở nên biến đổi, kích thích hệ thống miễn dịch sản xuất kháng thể chống lại cấu trúc protein lạ. Đồng thời, kháng thể này tấn công màng hoạt dịch của khớp.
Hậu quả là màng hoạt dịch trở nên viêm nhiễm, gây đau nhức và giải phóng chất độc hại có thể tổn thương xương, sụn khớp, gân, và thậm chí là dây chằng. Người mắc thấp khớp thường trải qua các triệu chứng như sưng, đau, nóng, đỏ ở các khớp.
Các bệnh thấp khớp thường gặp
Bệnh thấp khớp có thể diễn biến mạn tính và ảnh hưởng đến nhiều khớp, cả ngoài khớp và toàn bộ cơ thể. Dưới đây là một số loại thấp khớp thường gặp:
- Viêm Khớp Dạng Thấp (Rheumatoid Arthritis): Bệnh này ảnh hưởng đến niêm mạc khớp, gây xói mòn xương và biến dạng khớp. Các triệu chứng bao gồm đau nhức và cứng ở nhiều khớp, đặc biệt là ở bàn tay, cổ tay, và đầu gối.
- Lupus Ban Đỏ: Lupus ban đỏ là một bệnh tự miễn dạng, có thể gây viêm toàn cơ thể và ảnh hưởng đến các khớp nối, cũng như các cơ quan khác như tim, gan, thận, tóc, và mắt.
- Bệnh Xơ Cứng Bì (Scleroderma): Bệnh này xảy ra khi collagen sản xuất quá mức, làm cho da trở nên khô và cứng. Nó không chỉ ảnh hưởng đến mạch máu và cơ quan nội tạng mà còn làm hạn chế sự linh hoạt của cơ thể.
- Hội Chứng Sjogren’s: Hội chứng này là một bệnh tự miễn, tấn công tuyến nước bọt và lệ, gây khô mắt và miệng. Nó cũng có thể ảnh hưởng đến da, khớp, và hệ thống thần kinh.
- Viêm Cột Sống Dính Khớp: Bệnh này chủ yếu tấn công cột sống và làm cứng vùng lưng dưới, gây đau và khó khăn khi cử động.
- Viêm Khớp Phản Ứng: Là một loại viêm khớp vô khuẩn, xuất hiện sau khi cơ thể bị nhiễm khuẩn tại một cơ quan nào đó ngoài khớp, thường liên quan đến hệ tiết niệu sinh dịch và hệ tiêu hóa.
- Viêm Khớp Nhiễm Khuẩn: Bệnh này xảy ra khi màng hoạt dịch khớp bị tấn công bởi vi khuẩn, virus hoặc nấm. Nó thường ảnh hưởng đến các khớp lớn như đầu gối, hông hoặc vai.
- Viêm Khớp Dạng Thấp Thiếu Niên (Juvenile Idiopathic Arthritis): Là một dạng viêm khớp mạn tính ở trẻ dưới 16 tuổi, cũng thuộc nhóm bệnh tự miễn.
- Viêm Mạch Hệ Thống: Bao gồm rối loạn làm hẹp lòng mạch máu dẫn đến viêm thành mạch máu, làm tổn thương các mô do thiếu máu cục bộ.
Triệu chứng bệnh thấp khớp
Người mắc thấp khớp thường trải qua các triệu chứng như:
- Các khớp cứng và khô, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi vận động.
- Sưng, nóng, đỏ ở các khớp.
- Mệt mỏi và giảm cân đột ngột do ảnh hưởng đến hoạt động ăn uống.
- Nguy cơ bị sốt.
- Trong trường hợp nặng, có thể xuất hiện biến dạng khớp.
Nguyên nhân gây bệnh
Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh thấp khớp, bao gồm:
- Tuổi Tác: Nguy cơ mắc bệnh thấp khớp tăng theo tuổi, với nhiều người trên 65 tuổi mắc bệnh viêm khớp.
- Di Truyền: Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng, nếu có người trong gia đình mắc bệnh, nguy cơ mắc bệnh tăng.
- Hút Thuốc Lá: Thói quen hút thuốc lá có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh thấp khớp, với người hút thuốc có nguy cơ cao hơn người không hút là 21%.
- Tư Thế Ngồi Làm Việc: Người làm việc nhiều giờ trước máy tính có khả năng cao mắc các bệnh xương khớp, do áp lực lên cột sống, đặc biệt là ở cổ và lưng.
- Chế Độ Dinh Dưỡng: Thừa cân và béo phì tăng nguy cơ mắc bệnh, và chế độ ăn uống không cân đối cũng có thể làm tăng nguy cơ.
- Nghề Nghiệp: Một số nghề như làm sơn sửa móng tay, thợ sơn, hay tiếp xúc với xăng dầu có thể tăng nguy cơ mắc bệnh thấp khớp.
- Giới Tính: Bệnh thấp khớp thường xảy ra nhiều hơn ở nữ giới do yếu tố sinh sản và thời kỳ tiền mãn kinh.
Bệnh thấp khớp có nguy hiểm không
Bệnh thấp khớp không chỉ đơn giản là cơn đau tại khớp mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng và tác động đến nhiều bộ phận khác trong cơ thể. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến những vấn đề như loãng xương, khô mắt và miệng, xuất hiện khối mô cứng, nhiễm trùng, bệnh phổi, và vấn đề tim mạch.
Phương pháp chuẩn đoán bệnh
Chẩn đoán bệnh thấp khớp thường khó ở giai đoạn đầu, và đòi hỏi sự kết hợp của nhiều phương pháp như hỏi triệu chứng và khám lâm sàng, xét nghiệm máu như ESR, CRP, yếu tố dạng thấp và kháng thể kháng peptid citrulline, để có chẩn đoán chính xác và bắt đầu điều trị sớm.