Run tay là gì?
Hoạt động tay chân của cơ thể, mặc dù có vẻ đơn giản, nhưng thực tế là sự phối hợp nhịp nhàng giữa các phần của não trung ương, thần kinh cột sống và đám thần kinh cơ bắp. Cả hai loại cử động thần kinh, kích thích (excitory) và ức chế (inhibit), đều tham gia khi cơ bắp bắt đầu cử động.
Chẳng hạn như khi lái xe, chúng ta đạp ga (kích thích) để xe chạy, và đạp thắng (inhibit) để xe dừng lại. Sự kết hợp chính xác giữa tính hiệu kích thích và ức chế sẽ giúp chúng ta vận động theo ý muốn, như cách chúng ta lái xe. Hiểu về các loại cử động này giúp chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về các rối loạn cử động.
Run (rung) là một loại cử động có nhịp lặp lại và dao động. Run tay có thể xảy ra từ mức nhẹ, không thấy bằng mắt thường, đến mức mạnh, làm cho người bệnh không thể cử động tay để thực hiện những công việc như cầm nắm đồ. Tùy thuộc vào loại run, độ tuổi và bệnh sử, bác sĩ có thể chẩn đoán ra các loại bệnh khác nhau.
Chẩn đoán loại bệnh run
Bác sĩ sẽ thực hiện một cuộc hỏi kỹ lưỡng về các triệu chứng run, từ nhẹ đến nặng, thời điểm xuất hiện, và thời gian kéo dài. Thông tin về bệnh sử gia đình, thói quen tiêu thụ cafe, thuốc lá, rượu cũng được thu thập để tìm ra liệu pháp chữa trị phù hợp. Xét nghiệm máu và kiểm tra hormone sẽ được thực hiện để xác định nguyên nhân của tình trạng run. Ngoài ra, việc kiểm tra MRI cộng hưởng từ để đánh giá cấu trúc não bộ cũng là một bước quan trọng. Bác sĩ cũng sẽ thực hiện các kiểm tra như kiểm tra phản xạ, đo độ mạnh/yếu của các cơ, và đánh giá cử động tổng thể để đưa ra chẩn đoán.
Run tay có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống một cách nghiêm trọng. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện những công việc hàng ngày như đánh răng, cầm nắm đồ, lái xe, viết, và các hoạt động quan trọng khác của bàn tay và chân.
Do đó, việc thăm bác sĩ ngay khi có dấu hiệu của run ở tay, chân hoặc khuôn mặt là quan trọng. Chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời là yếu tố quyết định kết quả tốt nhất. Dưới đây là một số loại bệnh run phổ biến:
1. Chứng run vô căn (Essential tremors)
Chứng run vô căn thường gặp ở người trẻ, có tỷ lệ khoảng 1-2% dân số trẻ và lên đến 5% ở người già. Đây là loại run tay không có ý (người bệnh không có ý hay có thể kiểm soát tay run). Yếu tố di truyền chiếm khoảng 50% lý do dẫn đến loại run này, với di truyền thông qua gen trội. Bệnh nhân thường có thể ảnh hưởng từ việc tiêu thụ rượu, cafe, trà và các chất kích thích khác. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm thay đổi lối sống, thuốc, và thậm chí cả phẫu thuật can thiệp.
2. Run Parkinson hay run lúc nghỉ (Resting Tremor)
Loại run này chỉ xảy ra khi nghỉ ngơi, với một chu kỳ khoảng 5 lần/giây. Thường xuất hiện ở người già và là một biểu hiện của bệnh Parkinson. Điều trị thường liên quan đến các loại thuốc để kiểm soát các triệu chứng và bệnh nhân thường được theo dõi chặt chẽ.
3. Run có ý định (Intention Tremor)
Run này thường xảy ra khi có ý định thực hiện một hành động nào đó, như cầm nắm đồ. Thường do các bệnh nhân mắc bệnh đa xơ cứng hoặc các vấn đề thần kinh khác. Điều trị tập trung vào chữa bệnh gốc.
Tóm lại, run tay là một triệu chứng phổ biến và có nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc thăm bác sĩ sớm và tuân thủ đúng phác đồ điều trị là quan trọng để giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.