Thông tin chi tiết Cây me đất hoa vàng (Oxalis corniculata L)
Còn gọi là tạc tương thảo, toan tương thảo, toan vị thảo, toan vị vị, chua me ba chìa, tam diệp toan.
Tên khoa học: Oxalis corniculata L. (Oxalis repens Thumb, Oxalis javanica Blume).
Thuộc họ: Chua me đất – Oxalidaceae.
Mô tả cây
Chua me đất hoa vàng là một loại cỏ mọc lan bò trên mặt đất, thân có màu đỏ nhạt, đôi khi có gai nhẹ. Lá có cuống dài, gầy, hơi có lông, hình bầu dục, mềm, mỗi lá chét hần như nhẵn, có hình tim ngược ở đỉnh. Hoa mọc thành tán với 2-3 hoa, màu vàng, cuống hoa gầy dài khoảng 1-2cm. Đài 5, tràng 5 màu vàng, nhị 10, có kích thước khác nhau, sắp xếp thành hai vòng, bàu 5 ô, 5 vòi. Quả nang dài gấp 5-6 lần chiều cao của đài, mở bằng 5 van. Hạt hình trứng, màu nâu thẫm, dẹt, có bướu, mọc thành hang rất đều. Mùa hoa: tháng 5-7.
Phân bố, thu hái và chế biến
Chua me đất hoa vàng mọc hoang ở khắp nơi trong nước ta, thường xuất hiện ở các bãi cỏ hoang. Cũng có mặt ở Châu Âu và một số quốc gia khác thuộc châu Á như Ấn Độ, Trung Quốc, Philippines. Toàn cây hoặc lá được sử dụng, thường dùng tươi, ít khi phơi khô. Mùa thu hái tốt nhất vào các tháng 6-7.
Thành phần hoá học
Mới biết trong lá và thân của chua me đất hoa vàng có axit oxalic, oxalate axit kali. Các hoạt chất khác chưa được rõ ràng.
Công dụng và liều dùng
Theo quan điểm đông y, chua me đất hoa vàng có tính chất chua (toan), lạnh (hàn) không độc. Nó được sử dụng như một loại thuốc giải nhiệt, giảm khát, chữa xích bạch đới, và có tác dụng sát trùng. Trong y học dân dụ, toàn cây hoặc lá thường được sử dụng dưới dạng nước sắc để chữa sốt và lỵ. Tại Ấn Độ và Philippines, chua me đất được sử dụng trong việc chữa trị bệnh scobut và làm thuốc thông tiểu tiện, chữa viêm niệu đạo. Lá được đánh dồ đồng để làm cho bóng sang do chất axit oxalic.
Liều dùng thông thường là 30-50g cây hoặc lá tươi mỗi ngày, hoặc 5-10g nếu sử dụng khô, dưới dạng thuốc sắc. Dùng ngoại việc uống (nước sắc hoặc giã cây tươi vắt lấy nước) để rửa các vết loét. Tuy nhiên, những người có sỏi trong bọng đái không nên sử dụng vì oxalate có thể làm tăng lượng sỏi. Cũng cần hạn chế liều lượng cao vì muối oxalate có độc tính, đặc biệt với liều 20-30g.
Chú thích:
Ngoài cây chua me đất hoa vàng, còn có một số loại chua me đất khác như chua me đất đỏ (Oxalis deppei Sw) và chua me núi-sơn tạc tương thảo (Oxalis acetosella L) mọc ở một số vùng như Sapa (Lào Cai). Chúng có tính chua và được sử dụng trong nhiều mục đích, từ giải khát đến điều trị bệnh lý.