Bệnh loãng xương và chế độ dinh dưỡng cho người bệnh loãng xương

Loãng Xương là gì?

Loãng xương (LX) là một bệnh lý ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống xương, làm suy yếu sức mạnh của khung xương và tác động đáng kể đến chất lượng cuộc sống của nhiều người, đặc biệt là phụ nữ. Biến chứng chính của bệnh này là gãy xương, đặc biệt là ở nhóm người cao tuổi. LX được xếp vào mức độ nghiêm trọng tương đương với tai biến mạch vành trong bệnh thiếu máu cơ tim và tai biến mạch máu não (đột quỵ) trong bệnh cao huyết áp. Hiện nay, LX đang trở thành một “đại dịch âm thầm,” lây lan rộng khắp thế giới, với xu hướng gia tăng và đe dọa sức khỏe cộng đồng.

Theo Tổ chức chống loãng xương Quốc tế (IOF), LX đang đứng ở vị trí thứ hai gây bệnh tật trên toàn thế giới, chỉ sau bệnh tim mạch. Trên toàn cầu, có khoảng 1 phụ nữ trên 3 bị loãng xương, trong khi tỷ lệ này ở nam giới là 1/5. Ở Việt Nam, theo khảo sát của Viện Dinh Dưỡng, có khoảng 1/3 phụ nữ và 1/8 đàn ông trên 50 tuổi chịu ảnh hưởng của loãng xương. Ước tính có khoảng 2,5 triệu người ở Việt Nam mắc loãng xương, với hơn 150,000 trường hợp gãy xương do bệnh này. Tính đến nay, châu Á chiếm 51% tổng số trường hợp gãy xương do loãng xương trên thế giới.

Dự đoán cho năm 2050 cho thấy sẽ có 6,3 triệu trường hợp gãy cổ xương đùi do loãng xương trên toàn thế giới, trong đó 51% sẽ xuất hiện tại các quốc gia châu Á. Khẩu phần ăn hàng ngày của người Việt Nam vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu chống loãng xương, với lượng canxi trung bình chỉ đạt khoảng 524mg/ngày, thấp hơn nhiều so với mức 800 – 1000mg/ngày đối với người lớn.

Xem thêm Thuốc hít bột khô (DPI) là gì ?

Loãng xương dự kiến ảnh hưởng đến hơn 200 triệu phụ nữ trên toàn thế giới, với hơn 75 triệu người ở châu Âu, Mỹ và Nhật Bản. Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 2,8 triệu người mắc loãng xương, chiếm 30% trong số phụ nữ trên 50 tuổi.

Dự đoán cho tới năm 2050, loãng xương sẽ gây ra 6,3 triệu trường hợp gãy cổ xương đùi, với châu Á chiếm 51% tổng số trường hợp. Điều này đặt ra những thách thức lớn trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh loãng xương, đặc biệt là tại các quốc gia châu Á nơi chế độ ăn vẫn chưa đáp ứng đúng nhu cầu và việc chẩn đoán sớm gặp nhiều khó khăn.

Triệu chứng của Loãng xương

Cảm nhận đau mờ mịt ở cột sống, đau dọc theo xương chân, đau mệt cơ, cảm giác lạnh, và thường xuyên bị chuột rút cơ.
Đau thực sự ở cột sống, có thể lan theo khung xương ở cấp độ sườn, đặc biệt khi ngồi lâu hoặc thay đổi tư thế. Đau có thể xuất hiện mạn tính hoặc cấp tính sau chấn thương, như gãy xương cổ tay, gãy lún đốt sống, hoặc gãy cổ xương đùi.
Cảm giác đầy bụng chậm tiêu, cảm giác ngực nặng và khó thở.
Dạng gù lưng và giảm chiều cao.

Tuy nhiên, Loãng xương thường diễn biến âm thầm, được mô tả như một kẻ trộm lặng lẽ, mỗi ngày lấy đi calci từ ngân hàng xương trong cơ thể con người. Khi biểu hiện lâm sàng xuất hiện, thường là khi đã xuất hiện các biến chứng và cơ thể đã mất đến 30% khối lượng xương.

Biến chứng của Loãng xương

Đau kéo dài do áp lực thần kinh.
Dạng gù lưng và biến dạng ngực.
Gãy xương cổ tay, gãy lún đốt sống, và gãy cổ xương đùi.
Sự giảm khả năng vận động, tác động nặng nề đến chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.

Các xét nghiệm cần thực hiện để xác định bệnh Loãng xương

Chụp X-quang xương (cột sống và các xương).
Đo khối lượng xương BMD bằng nhiều phương pháp như DEXA, SPA, DPA, QCT, siêu âm…
Xét nghiệm máu để đánh giá quá trình tạo xương (Osteocalcin, Bone Specific Alkaline Phosphatase) và quá trình huỷ xương (Deoxy Lysyl Pyridinoline, NTX).
Sinh thiết xương để đánh giá tổn thương cụ thể trong cấu trúc xương.

Xem thêm Bệnh nấm Sporotrichosis

Điều trị Loãng xương

Các thuốc chống hủy xương

Nhóm hormon và các thuốc giống hormon như Oestrogen, Progesterone, Tibolol, Raloxifene.
Nhóm hormon sinh dục nam như testosterone.
Nhóm BisPhosphonates như Etidronate, Alendronate, Risedronate.
Calcitonin, có tác dụng giảm đau và chống hủy xương.

Các thuốc tăng tạo xương

Parathyroid Hormon (PTH) và Calcitonin.
Calcium và vitamin D để cung cấp nguyên liệu cho quá trình tạo xương mới.
Thuốc tăng đồng hoá như Durabolin và Deca-durabolin.

Sử dụng kết hợp các loại thuốc

Kết hợp thuốc chống hủy xương và thuốc tăng tạo xương như Bisphosphonate + Calcium & Vitamin D hoặc Calcitonin + Calcium & Vitamin D.
Kết hợp các thuốc chống hủy xương và thuốc tăng tạo xương như Bisphosphonate + Hormon thay thế + Calcium & Vitamin D hoặc Calcitonin + Hormon thay thế + Calcium & Vitamin D.

Phòng ngừa và ý thức về Loãng xương

Xác định yếu tố nguy cơ gây Loãng xương và thực hiện các biện pháp phòng ngừa.
Thăm bác sĩ ngay khi xuất hiện các dấu hiệu như đau xương và cột sống, và thực hiện các xét nghiệm và kiểm tra định kỳ.
Duy trì chế độ sống năng động, tập luyện thường xuyên, và duy trì chế độ ăn uống đầy đủ protein và khoáng chất, đặc biệt là calci.
Kiểm soát các yếu tố nguy cơ và bệnh lý ảnh hưởng đến sức khỏe xương.
Hạn chế thói quen xấu như uống nhiều bia, rượu, cafe, và thuốc lá.