Bệnh thiếu máu là gì?
Thiếu máu thiếu sắt là một tình trạng xuất phát từ việc cơ thể không đủ sắt để đáp ứng nhu cầu tạo hồng cầu, gây ra hiện tượng thiếu máu. Đây là vấn đề ngày càng phổ biến, đặc biệt ảnh hưởng đến nhiều người hơn so với tình trạng thiếu hụt các chất dinh dưỡng khác. Trước khi dẫn đến tình trạng thiếu máu, sự thiếu sắt có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều chức năng khác trong cơ thể, bao gồm hệ thống miễn dịch, hệ thống thần kinh, khả năng miễn dịch, hoạt động thể chất và sự tăng cường nhận thức.
Nguyên nhân
1. Không cung cấp đủ nhu cầu sắt:
- Do tăng nhu cầu sắt: Nhóm người như trẻ em tuổi dậy thì, phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt, phụ nữ mang thai, và người cho con bú có nhu cầu sắt tăng cao.
- Do cung cấp thiếu: Ăn không đủ, chế độ ăn kiêng, chế độ ăn không cân đối, chế độ ăn của người nghiện rượu, và người già có thể dẫn đến thiếu sắt.
- Do cơ thể giảm hấp thu sắt: Viêm dạ dày, viêm ruột, cắt đoạn dạ dày, ruột, và ăn các thức ăn làm giảm hấp thu sắt như tanin, phytat trong chè, cà phê, và nước uống có ga.
2. Mất sắt do mất máu mạn tính:
- Loét dạ dày, tá tràng chảy máu, ung thư đường tiêu hóa, nhiễm giun móc, polyp đường ruột, viêm chảy máu đường tiết niệu, mất máu qua kinh nguyệt, sau phẫu thuật, chấn thương, và U xơ tử cung là một số nguyên nhân gây mất máu và thiếu sắt.
- Tan máu trong lòng mạch, như trong bệnh đái huyết sắc tố kịch phát ban đêm, cũng là một nguyên nhân gây mất máu và thiếu sắt.
3. Rối loạn chuyển hoá sắt bẩm sinh (Hypotransferrinemia):
- Một tình trạng hiếm gặp khi cơ thể không sản xuất đủ transferrin để vận chuyển sắt. Rối loạn này có thể dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng cho gan, tim, xương khớp, như suy tim, đau xương khớp và tiểu đường.
Ảnh hưởng của việc thiếu sắt
Tình trạng thiếu máu thiếu sắt có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nếu không được chăm sóc đúng cách. Ngoài hiện tượng thiếu máu, người bị tác động đặc biệt đến:
- Hệ thống miễn dịch, làm giảm khả năng miễn dịch.
- Hệ thống thần kinh, gây tình trạng uể oải, mệt mỏi.
- Hoạt động thể chất, làm suy giảm sức mạnh và sức bền.
- Nhận thức, dẫn đến tình trạng buồn ngủ và sự giảm tập trung.
Chính vì vậy, việc duy trì chế độ ăn cân đối, đảm bảo cung cấp đủ sắt, và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng để tránh tình trạng thiếu máu thiếu sắt và bảo vệ sức khỏe tổng thể.
Triệu chứng và phương pháp điều trị
Bệnh thiếu máu thiếu sắt không chỉ là một tình trạng cấp tính mà còn đặt ra nhiều ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và năng suất lao động của người bệnh. Đối với phụ nữ mang thai, tình trạng này có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt cần chú ý đến việc nhận biết triệu chứng sớm để thực hiện điều trị kịp thời.
Triệu chứng
1. Mệt Mỏi:Biểu hiện phổ biến nhất của thiếu máu do thiếu sắt là cảm giác mệt mỏi. Người bệnh có thể trải qua sự khó tập trung và giảm năng suất làm việc.
2. Tình Trạng Da và Móng:Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt, lưỡi nhợt, lưỡi mòn gai, và tóc, móng khô dễ gãy là các dấu hiệu bề ngoài thường gặp do mất sắt.
3. Triệu Chứng Tăng Áp Lực Não:Chóng mặt, hoa mắt, và nhức đầu có thể xảy ra do thiếu máu oxy lên não, dẫn đến áp lực não tăng.
4. Khó Thở và Đau Ngực:Đau ngực và khó thở trở nên rõ ràng khi người bệnh gắng sức hoặc tham gia vào hoạt động thể lực. Hàm lượng hemoglobin ít hơn bình thường có thể làm giảm khả năng vận chuyển oxy đến các tế bào, dẫn đến tình trạng này.
5. Tim Đập Nhanh:Thiếu máu do thiếu sắt có thể gây ra tình trạng tim đập nhanh, và nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến suy tim.
Phương pháp điều trị
1. Nguyên Tắc Điều Trị:
– Hạn chế việc truyền máu, chỉ thực hiện trong trường hợp thiếu máu nặng và không thể bổ sung đủ sắt bằng đường uống hoặc viên nén.
2. Bổ Sung Sắt:
– Sử dụng chế phẩm sắt bằng cách truyền tĩnh mạch, dung dịch uống, hoặc viên nén. Các loại sắt phổ biến bao gồm ferrous sulfate, ferrous gluconate, ferrous fumarate.
3. Điều Trị Theo Liều Lượng:
– Liều lượng sắt cần phải tính toán dựa trên trọng lượng cơ thể và sự chênh lệch giữa nồng độ hemoglobin đích và nồng độ hemoglobin thực.
4. Thời Gian Bổ Sung:
– Việc bổ sung sắt nên kéo dài, và nên tiếp tục ít nhất ba tháng sau khi huyết sắc tố trở lại bình thường.
5. Phối Hợp Điều Trị Nguyên Nhân:
– Điều trị cùng lúc với nguyên nhân gây thiếu sắt để ngăn chặn tái phát của tình trạng này.
6. Chế Phẩm Thuốc Bổ Sung Sắt:
– Sử dụng dạng uống như ferrous sulfate, ferrous gluconate, ferrous fumarate. Việc kết hợp với vitamin C có thể tăng khả năng hấp thu sắt.
Lưu ý: Việc chẩn đoán và điều trị nên được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn.