Chi Tiết về Cây Nắp Ấm (Nepenthes mirabilis)
1. Tên Khác và Thông Tin Khoa Học
- Tên Khác:*Trư lủng thảo, Trư tử lung (Trung Quốc), Bình nước (miền Trung và Nam Việt Nam), cây bắt ruồi.
- Tên Khoa Học: Nepenthes mirabilis (Lour.) Druce.
- Thuộc Họ: Nắp ấm – Nepenthaceae.
2. Mô Tả Chi Tiết Của Cây
- Cây mọc leo, cao 1-2m, thân rất dai.
- Lá có cuống dài, nữa ôm vào thân, hình bầu dục, dài khoảng 10cm, với phần đầu lá biến thành một cuống dây, uốn cong, dài chừng 15cm, tạo thành cái bình giống như cái hoa, được gọi là binh nước hoặc cặc lọ.
- Bình hình trụ, hơi phồng ở gốc, có nắp đậy, mặt trên nắp trơn, mặt dưới có nhiều phiến phân phối đều. Bình tiết ra một chất nhầy có tác dụng tiêu diệt sâu bọ khi chúng rơi vào bình.
- Cụm hoa thưa, chứa hoa đực hoặc hoa cái. Lá đài hình bầu dục, mặt trong có nhiều phiến nhỏ, cột nhị dài bằng lá đài, 16-20 bao phấn cong.
- Quả nặng, hạt mảnh và dài.
3. Phân Bố, Thu Hái và Chế Biến
- Cây chủ yếu mọc hoang dại ở các tỉnh miền Trung và Nam Bộ, chân núi đá vôi.
- Chỉ mới gặp ở Vĩnh Linh, miền Bắc.
- Mùa hoa thường gặp vào tháng giêng.
- Người ta thu hái toàn cây, rửa sạch, cắt thành từng đoạn 2-3cm, sau đó phơi nắng cho khô.
4. Thành Phần Hóa Học
– Chỉ mới biết rằng trong cây nắp ấm có một chất dịch gần giống mủ trong lá và thân cây đu đủ, nhưng tác dụng yếu hơn nhựa đu đủ.
5. Công Dụng và Liều Dùng
- Trong y học cổ truyền phương Đông, cây nắp ấm được cho là có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu viêm, chỉ khát.
- Có tác dụng chữa vàng da do viêm gan, đau từ loét dạ dày, tá tràng, sỏi niệu quản, huyết áp cao, ho do cảm mạo, ho gà.
- Liều lượng thông thường là 20-40g nếu sử dụng khô, và 40-80g nếu sử dụng tươi, dưới dạng thuốc sắc. Uống hàng ngày cho đến khi bệnh hết.
- Dùng thuốc nắp ấm lâu dài không gây phản ứng phụ theo kinh nghiệm nhân dân.
6. Lưu Ý Khi Sử Dụng:
- Chiết xuất từ cây nắp ấm có thể gây phản ứng phụ như tiêu chảy và phát ban, nên sử dụng cẩn thận và theo hướng dẫn y tế.
- Nên sử dụng cây nắp ấm dưới sự giám sát của bác sĩ, đặc biệt là với phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú.
- Cần chú ý đến khả năng dị ứng và không sử dụng nếu có bất kỳ triệu chứng nào.
- Người có khí hư, chán ăn nên hạn chế sử dụng nắp ấm.