Nhiều người thường hiểu lầm rằng người già thường trở nên lú lẫn và quên, mặc dù thực tế đây chỉ là một trong những biểu hiện của sa sút trí tuệ. GS.TS Trần Công Thắng, Phó Chủ tịch Hội Alzheimer và Rối loạn Thần kinh Nhận thức Việt Nam, cũng là cố vấn chuyên môn của Đơn vị Trí nhớ và Sa sút Trí tuệ tại Bệnh viện 30-4, đã chia sẻ rằng tình trạng này phổ biến và cần sự chú ý.
Theo nghiên cứu tại Việt Nam, tỉ lệ sa sút trí tuệ ở nhóm người trên 60 tuổi chiếm khoảng 4,8% – 5% dân số. Trong dân số 100 triệu của Việt Nam, khoảng 10% là người trên 60 tuổi, ước tính có khoảng 500,000 người trải qua tình trạng này. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 1,000-2,000 người đến khám tại các đơn vị sa sút trí tuệ.
Bác sĩ Thắng nhấn mạnh rằng nhiều người chỉ nhận thức về sa sút trí tuệ khi nó đã ở giai đoạn nặng, khiến cho việc điều trị trở nên khó khăn và hiệu quả giảm đi. Ông nhấn mạnh sự quan trọng của việc nhận biết sớm và điều trị, để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và nâng cao chất lượng sống của người bệnh cũng như người chăm sóc.
Bác sĩ Thắng mô tả rằng sa sút trí tuệ là tình trạng giảm trí nhớ và chức năng nhận thức, có thể ảnh hưởng đến hoạt động sống và sự độc lập của người bệnh. Bệnh Alzheimer, là một dạng tiến triển của sa sút trí tuệ, chiếm đa số các trường hợp. Ông nói rằng việc hiểu rõ và phân biệt giữa sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer là quan trọng để xác định phương pháp điều trị phù hợp.
Bác sĩ Trương Đình Cẩm, PGS-TS-BS, Phó Giám đốc Bệnh viện Quân y 175, thêm vào đó rằng Alzheimer là một bệnh lý ảnh hưởng đến não bộ, làm suy giảm khả năng học tập, trí nhớ, và tư duy, ảnh hưởng đến sự độc lập của người bệnh. Ông nhấn mạnh rằng sự hiểu biết đúng đắn về bệnh lý này sẽ giúp tăng cường sự chăm sóc và điều trị, mang lại lợi ích cho cả bệnh nhân và người chăm sóc.
Tăng cường tầm soát cộng đồng là một phương tiện quan trọng để nhận biết sớm sa sút trí tuệ, theo bác sĩ Trần Công Thắng. Dấu hiệu rõ ràng nhất là giảm trí nhớ tăng dần, và nếu có sự giảm này kéo dài trong khoảng 3-6 tháng, có thể đây là dấu hiệu của sa sút trí tuệ. Ngoài ra, những biểu hiện như quên công việc đang làm, đường đi, nói chuyện và quên nội dung của bản thân, mất khả năng sử dụng từ ngữ, lên kế hoạch nhưng không thực hiện được, đi lạc đường, và thay đổi tính tình không phù hợp với tình huống cũng là những triệu chứng ban đầu của sa sút trí tuệ.
Bác sĩ Thắng đặc biệt chú ý rằng sau đại dịch COVID-19, người mắc sa sút trí tuệ có thể xuất hiện ở độ tuổi trẻ hơn so với trước đây. Ông cũng nêu rõ rằng phụ nữ sau sinh thường xuyên trải qua biểu hiện quên, nhưng đây thường không phải là dấu hiệu của sa sút trí tuệ, mà là do áp lực công việc và stress.
Bác sĩ Thắng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giảm stress và duy trì một lối sống khỏe mạnh để ngăn chặn sự thoái hóa trong não, một yếu tố có thể dẫn đến sa sút trí tuệ sớm. Tập trung vào ăn uống lành mạnh, giảm ăn chất béo, tăng cường rau xanh, uống đủ nước, không hút thuốc là những biện pháp có thể hỗ trợ ngăn chặn sự thoái hóa não.
Với mục tiêu tăng cường nhận thức trong cộng đồng về sa sút trí tuệ, Hội Alzheimer và Rối loạn Thần kinh Nhận thức Việt Nam đang tiến hành nghiên cứu để phát triển các bộ test câu hỏi, giúp tầm soát bệnh tình ngay từ cộng đồng. Bộ test này, dự kiến hoàn thành vào tháng 3-2024, sẽ đặt tại các nhà thuốc để hỗ trợ việc phát hiện sớm và tăng hiệu quả điều trị.