Cải Rừng Tía – Viola Inconspicua Blume
1. Đặc Điểm Hình Thái
- Cải rừng tía là loại cây thảo sống lâu năm, có thân ngắn và gốc cứng.
- Lá của cây mọc chụm thành hình hoa thị ở gần gốc, có phiến hình tam giác, dài 2,5-5cm, rộng 2-4cm, với gốc lõm hình tim và tai hẹp. Mép lá có răng thưa không đều.
- Cuống lá dài 7-9cm (gấp 2-3 lần so với phiến lá); lá kèm có màu nâu, mép nguyên và nhọn.
2. Sinh Thái và Phân Bố
- Cải rừng tía thường mọc trên các bãi suối có cát, ven rừng, trong trảng cỏ tranh, ở độ cao từ 500-1500m.
- Ra hoa từ tháng 11 đến tháng 1 năm sau, và có quả tháng 2-4.
- Phân bố chủ yếu tại các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Thái Nguyên, Bắc Cạn, Bắc Giang, Hà Nội (Ba Vì), Ninh Bình, và Lâm Đồng. Cũng có mặt tại Indonesia.
3. Bộ Phận Dùng và Thu Hái
- Toàn cây được sử dụng và gọi là Herba Violae.
4. Thành Phần Hoá Học
- Cải rừng tía chứa 88% nước, 2,4% protid, 7,2% glucid, 1,2% xơ, 1,2% tro, 3,5mg% caroten, và 31mg% vitamin C.
5. Tính Vị, Tác Dụng và Công Dụng
- Vị đắng hơi cay, tính hàn; thanh nhiệt, giải độc, bạt độc sinh cơ, lương huyết tiêu thũng.
- Cải rừng tía được sử dụng trong điều trị nhiều bệnh như viêm họng, đau mắt, viêm tuyến vú, sưng lở, mắt đỏ sưng đau, thấp nhiệt hoàng đản, viêm tuyến sữa, đinh nhọt, viêm ruột, bệnh lậu.
6. Cách Sử Dụng
- Các phần non của cây Cải rừng tía thường được sử dụng làm rau ăn luộc, xào, hay nấu canh.
- Liều dùng thông thường là 40-80g cây tươi hoặc 20-40g cây khô sắc uống.
- Lá tươi còn được sử dụng để giã đắp chỗ sưng đau.
- Ở Vân Nam (Trung Quốc), cây cũng được sử dụng trong nhiều đơn thuốc truyền thống.