Cải Soong – Rorippa Nasturtium-aquaticum (L.) Hayek ex Mansf.
1. Đặc Điểm Hình Thái
- Cải soong là loại cây thảo sống nhiều năm, với thân bò dài tới 40cm, phân nhánh nhiều, và đâm rễ ở các đốt, cả trong đất và dưới nước.
- Lá mọc so le, kép lông chim, có 3-9 lá kép hình trứng không đều, với thuỳ tận cùng thường lớn hơn, mép nguyên hay khía tai bèo, màu lục sẫm.
- Hoa nhỏ màu trắng, hợp thành chùm ở đầu cành, và quả cải hình trụ chứa nhiều hạt đỏ.
2. Sinh Thái và Phân Bố
- Cây cải soong có nguồn gốc ở Châu Âu và được nhập vào trồng ở Việt Nam từ cuối thế kỷ 19.
- Ưa đất mát và có nhiều nước chảy nhẹ, cây thường được trồng làm rau ăn vụ đông xuân và cũng phát tán hoang dã ở lòng suối nước chảy với nước nhiều oxygen.
- Phân bố rộng từ vùng đồng bằng đến các vùng cao như Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn và Lâm Đồng.
3. Bộ Phận Dùng và Thu Hái
- Toàn cây được sử dụng và gọi là Herba Rorippae Nasturtii. Cải soong có thể thu hái toàn cây quanh năm.
4. Thành Phần Hoá Học
- Trong cải soong, có 93,7% nước, 2,8% protid, 1,4% glucid, 2% cellulose, 0,8% tro, 89mg% calcium, 28mg% phosphor, 1,6mg% sắt, 15-45mg% iod, 25mg% vitamin C.
- Có chất gluconasturtiosid và gluconasturtin, chất này bị thuỷ phân dưới tác dụng của men myrosin tạo ra nhiều chất có lợi cho sức khỏe.
5. Tính Vị, Tác Dụng và Công Dụng
- Cải soong có vị đắng, mùi thơm, tính mát, có tác dụng thanh huyết, giải nhiệt, giảm đau, thanh phế, tư dưỡng.
- Được sử dụng trong điều trị nhiều bệnh như hoại huyết, lọc máu, lợi tiểu, giảm đường huyết, trị ho, sỏi mật, các bệnh về gan mật, sỏi thận, và ung thư.
- Cải soong còn được dùng để chữa các vấn đề ngoài da như eczema, ghẻ, hắc lào, rụng tóc, vết thương, ung nhọt, mụn tràng nhạc, lở loét, đau rảng, viêm lợi răng.
6. Công Dụng Làm Thuốc
- Thường được dùng tươi hay ăn sống như xà lách, hoặc giã ra lấy nước cốt uống, làm thuốc xức, hãm uống.
- Liều dùng là 50-100g và có thể kết hợp với nhiều loại thuốc khác tùy thuộc vào mục đích sử dụng.
7. Đơn Thuốc
- Có nhiều đơn thuốc sử dụng cải soong như chữa quai bị, trị giun, giải độc, lợi tiểu, trị tàn nhang và nhiều vấn đề sức khỏe khác.